1923 yılında Menemen’in toplam yüzölçümü Aliağa dahil 868.500 Metrekaredir. Kazaya bağlı olarak 39 köy görülmektedir Bu köyler o günün isimleri ile Balatçık, Harmandalı, Ulucak, Koyundere, Asarlık, Havuccular, Emiralem, Göktepe, Değirmendere, Bargir, Hasanlar, Süleymanlı, Görece, Çukur, Yanık, Doğa, Alaniçi, Çaltı, Ayvacık, Turgutlar, Telekler, Bozalan, Belen, Bürüncük, Helvacı, Türkeli, İğnedere, Öküz, Hatundere, Çavuş, Musa Bey, Kesik, Seyrek, Tuzçullu, Süzbeğli, Yahşilli, Sasalı, Kaklıç ve Banaz’dır. Görüleceği gibi bazı köylerin o günkü adları bugüne göre farklıdır Örneğin; iki köyümüz bugün Buruncuk köyü 1923’de Bürüncük, Yahşelli Köyü Yahşilli diye telaffuz edilmektedir.
Daha öncesine bakılacak olursa 1319 tarihli Aydın Vilayeti Salnamesine göre 1900’lü yılların başında İzmir Sancağına bağlı olan Menemen kazasının 47 köyü, sonrasına bakacak olursak 1926 yılında 26 köyünün, 1928 yılında ise 43 köyünün olduğu görülmektedir.
1923 yılı başlarında Menemen’in Kaymakamı olarak İbrahim Bey görülmektedir. Daha sonra bazı gazetelerde çıkan haberlerden 1924-1925 yıllarında Azmi Bey’i, 1926-1927 yıllarında Hasan Bey’i, 1928-1930 yıllarında ise Hasan İhsan Bey’i Kaymakam olarak görmekteyiz. Menemen Belediye Başkanlığı görevini ise İzmir’de yayınlanan Anadolu Gazetesinin bazı haberlerine dayanarak 1923 yılında A. Kemal Bey’in, 1926 yılında Aziz Bey’in, 1927 yılında Hikmet Kemal Bey’in, 1927’den 1930 yılına kadar ise Eczacı Kenan Bey’in (Gemicigil) yürüttüğünü söylemek mümkündür. Menemen’in köylerinde ise yönetici sıfatıyla bugün olduğu gibi muhtarlar görev yapmaktadır.
Bu dönemde belediyenin gelirlerinin oldukça düşük olmasından dolayı, kazaya yeterli yatırımlar yapılamamaktadır. 1927 yılında 123 bin 291 lira olan belediye tahsilatı, 1930 yılında 24 bin 102 liraya kadar düşmüştür. 1930 yılındaki bu rekor düşüşün ardından belediye ek kaynak arayışlarına girmiş ve kendisine ait olan Vakıf Çayırını parsel parsel satmak zorunda kalmıştır.
Menemen, Cumhuriyet’in ilk yıllarında büyük bir su sıkıntısına maruz kalmıştır. Susuzluk öyle bir hal almıştır ki halkın sağlığı ciddi olarak tehlikededir. Durumun farkında olan İzmir Valisi Kazım Paşa, şahsi gayretleriyle Menemen’e 7 kilometre mesafedeki Yamanlar Dağı eteklerinden borularla su getirilmesi işini gerçekleştirir. Menemen’in çeşitli yerlerine 57 adet çeşme inşa edilir ve Paşa’nında katılımıyla büyük bir tören düzenlenir. (Hizmet 17 Mayıs 1928)
Bu dönemde Menemen’in en önemli sıkıntılarından biri de elektirik ihtiyacının karşılanamamasıdır. İşgal’den hemen önce elektirikle tanışan Menemen, elektrik santralının yeterli güçte olmamasından dolayı sık sık kesintilerle karşı karşıya kalmaktadır. 12 Haziran 1340 tarihli Saday-ı Hak gazetesinde bu sıkıntıdan söz edilmektedir. Cumhuriyetin kurulmasından ancak 4 yıl sonra 1927 yılında Menemen elektrik sorununu biraz olsun hafifletir. O yıl takviye edilen 30 beygir gücündeki elektrik motoru ile kaza’nın birkaç yıl daha elektrik sorunu halledilmeye çalışılır, ancak yine de tam olarak ihtiyacın karşılandığı söylenemez. Köylerde ise elektrik hattından söz etmek henüz mümkün değildir. Ancak 1930’a kadar birçok köyün telefon ile tanıştığını söylemek mümkündür.
Ova köylerinin hemen hemen hepsine telefon hattı çekilmiş durumdadır. 1932 yılı istatistiğine göre, Menemen’in toplam 44 köyünde telefon hattının bulunduğu göze çarpmaktadır.
1927-28 ders yılında Menemen’de 1 kız, 1 erkek, 14 karma olmak üzere 16 okul, tahsil çağında 2.550 öğrenci vardı. Bunların 315’i kız, 740’ı erkek olmak üzere 1.055’i okula gidebiliyordu.
Menemende öncelikle mevcut ilkokullara yoğun olarak öğretmen tayinleri yapıldığı görülmektedir. 1923 yılında Menemen’de toplam 13 okul ve ikisi Başöğretmen olmak üzere 500 ila 1000 kuruş maaşlı 20 öğretmen mevcuttur. 1925-26 ders yılında öğretmen sayısı 30’a, 1932-33 ders yıllarında ise öğretmen sayısı 35’e yükselmiştir. Yıllara göre, Cumhuriyet’in ilk on yılında Menemen Kazasına tayin olan öğretmenler şunlardır :
1923’te Menemen Numune Mektebi resim, el işleri ve müzik öğretmenliğine 800 kuruş maaşla Avni Efendi tayin edilmiştir. 1924’te Menemen’in Merkez Erkek Okulu’nun 900 kuruş maaşlı öğretmen kadrosuna İhtiyat Zabitlerinden Mahmut Münip Bey, 1000 kuruş maaşlı öğretmen kadrosuna ise Nuri Bey, Harmandalı köyüne 250 kuruş maaşla Hafız Mustafa Efendi, Emiralem Nahiyesi öğretmeni Mustafa Şefik Efendi Ulucak köyüne tayin edilmişlerdir.
1927’de Emiralem’e 1500 kuruş maaşla Kâzım Bey, Menemen Zafer İlkokulu’na Hayriye İskender Hanım tayin olunmuşlardır. 1928 yılında Çukur Köyü öğretmenliğine 1500 kuruş maaşla Manisa Merkez Anaokulu’ndan Masfi Hanım, Menemen Merkez Mektebi öğretmenlerinden Yusuf Ziya Bey Helvacı Köyü öğretmenliğine, Menemen Zafer Mektebi kadrosundan Hediye Hanım, Menemen Üçüncü Mektep öğretmenliğine tanmıştır.
1929 yılında Bornova Kars Mektebi’nden Mediha Hanım Çıtakköye, yeni mezun Abidin Bey Menemen Üçüncü Mektebine tayin edilmişlerdir. Yapılan tayinlerin yanısıra ders yıllarında “say ü gayret ve hüsn-i hizmet” gösteren muallimler takdirname almaktaydılar. 1929 yılında takdirname alan öğretmenler arasında Menemen’in Güzelhisar köyü Başmuallimi İsmail Hakkı Bey de vardır. Bir ay kadar sonra Güzelhisar’dan Emiralem’e tayin olan İsmail Hakkı Bey’in aynı kişi olması ihtimali büyüktür.
ilk sizin
haberiniz olsun!